Umowa o dzieło: dla kogo, kiedy i na jakich warunkach?

Zastanawiasz się, jak legalnie pracować w Polsce bez zakładania działalności i bez wysokich składek ZUS? A może chcesz zatrudnić freelancera do wykonania konkretnego projektu i nie wiesz, jak to zrobić? W takim przypadku warto poznać umowę o dzieło – jedną z najczęściej wybieranych form współpracy przez freelancerów, grafików, programistów czy copywriterów.

Brzmi ciekawie? To czytaj dalej – prostym językiem wyjaśniamy, czym jest umowa o dzieło, jakie ma zalety i wady, i czym się różni od innych popularnych umów w Polsce.

Umowa o dzieło

Umowa o dzieło to tzw. umowa rezultatu. Co to znaczy? Że nie liczy się czas pracy ani to, jak bardzo się starasz – liczy się efekt końcowy.

Na przykład:

napisałeś artykuł
stworzyłeś logo
zbudowałeś stronę internetową
Gratulacje – dzieło wykonane!

Co powinno się znaleźć w umowie o dzieło?

Dane stron
Opis dzieła (konkretnie!)
Termin wykonania
Wynagrodzenie
Prawa autorskie
Kary za opóźnienia (opcjonalnie)

Kto najczęściej korzysta z umowy o dzieło?

Graficy – za projekt logo, ulotki, identyfikacji wizualnej
Copywriterzy i tłumacze – za artykuły, opisy, tłumaczenia
Web developerzy – za gotową stronę internetową
Muzycy, fotografowie, artyści – za koncert, sesję, obraz

A także studenci, osoby bez działalności gospodarczej i obcokrajowcy w Polsce, którzy chcą pracować bez etatu.

Umowa o dzieło a umowa zlecenie – kluczowe różnice

Choć na pierwszy rzut oka umowa o dzieło i umowa zlecenie wydają się do siebie podobne (obie są tzw. umowami cywilnoprawnymi), to w praktyce różnice między nimi są bardzo istotne – zwłaszcza jeśli chodzi o podatki, składki ZUS czy dostęp do publicznej opieki zdrowotnej (NFZ).

Oto pełne porównanie, które pomoże Ci wybrać właściwy typ umowy – czy jesteś freelancerem, zleceniodawcą, czy po prostu chcesz pracować legalnie w Polsce.

1. Charakter pracy

Umowa o dzieło	Umowa zlecenie
Liczy się rezultat – np. gotowa strona, logo, projekt	Liczy się sam proces wykonywania czynności – np. prowadzenie profilu w social media

Jeśli możesz wskazać konkretny efekt końcowy – umowa o dzieło. Jeśli to działania powtarzalne, regularne – raczej zlecenie.

2. ZUS – składki społeczne i zdrowotne

Umowa o dzieło	Umowa zlecenie
Brak składek ZUS (z wyjątkiem sytuacji, gdy zawierasz ją z własnym pracodawcą)	Obowiązkowe składki ZUS – emerytalna, rentowa, zdrowotna i wypadkowa

Dla zleceniobiorcy oznacza to mniejsze wynagrodzenie netto, ale większe bezpieczeństwo socjalne.

3. Dostęp do NFZ i opieki zdrowotnej

Umowa o dzieło – nie daje automatycznie prawa do korzystania z NFZ. Musisz dobrowolnie zgłosić się do ZUS i opłacać składkę zdrowotną, jeśli chcesz mieć dostęp do lekarza na NFZ.
Umowa zlecenie – składka zdrowotna jest obowiązkowa, więc masz dostęp do NFZ i świadczeń medycznych.

Jeśli zależy Ci na leczeniu w publicznej służbie zdrowia – zlecenie daje więcej zabezpieczeń.

4. Podatek dochodowy (PIT)

Umowa o dzieło	Umowa zlecenie
PIT 12% (lub 32%) – od dochodu po odjęciu kosztów uzyskania przychodu (20% lub 50%)	PIT 12% (lub 32%) – również po kosztach, ale najczęściej stosuje się 20% kosztów

W przypadku twórców i freelancerów (np. grafików, programistów, copywriterów) umowa o dzieło może być bardziej korzystna, bo można zastosować 50% kosztów uzyskania przychodu.

5. Rejestracja i obowiązki wobec ZUS

Umowa o dzieło – nie trzeba zgłaszać do ubezpieczeń, ale od 2021 r. trzeba przekazać ją do ZUS (formularz ZUS RUD – dla celów statystycznych).
Umowa zlecenie – zgłoszenie do ZUS jest obowiązkowe, składki muszą być opłacane co miesiąc.

Uwaga dla pracodawców: jeśli nie zgłosisz umowy zlecenie do ZUS – grożą Ci kary!

6. Ochrona socjalna, urlopy, zasiłki

Umowa o dzieło	Umowa zlecenie
Brak prawa do zasiłków, chorobowego, macierzyńskiego	Możliwość uzyskania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, renty (jeśli są odprowadzane odpowiednie składki)

Umowa zlecenie oferuje minimalne zabezpieczenie socjalne – ważne np. dla rodziców czy osób planujących L4.

7. Rozwiązanie umowy

Umowę o dzieło rozwiązuje się zwykle po oddaniu dzieła. Można ją rozwiązać wcześniej tylko w uzasadnionych przypadkach.
Umowę zlecenie można rozwiązać w każdej chwili, co daje większą elastyczność – ale trzeba uważać, by nie złamać zapisów umowy.

Nie jesteś pewien, co wybrać? Inkubator przedsiębiorczości to rozwiązanie dla Ciebe!

W Twoja Firma pomożemy Ci dobrać najlepszą formę współpracy – legalnie, korzystnie i bezpiecznie z inkubatorem biznesu. Nasi specjaliści zadbają o dokumenty, podatki i kontakt z ZUS-em. Możesz skupić się na pracy – resztę zostaw nam!

Jeśli jesteś freelancerem lub obcokrajowcem, który:

nie ma działalności gospodarczej,
chce legalnie wystawiać faktury,
ale nie chce się bawić w formalności…

Możesz działać legalnie na rynku, mieć wsparcie prawne i księgowe – bez ZUS-u i biurokracji.